Chùa Sùng Khánh

Ngôi chùa thuộc địa phận của thôn Làng Nùng, xã Đạo Đức, huyện Vị Xuyên, tỉnh Hà Giang. Chính bởi vậy, khi đi du lịch Vị Xuyên Hà Giang, du khách không thể bỏ lỡ địa danh này và kết hợp ghé đến vãn cảnh chùa.

Chùa vinh dự khi được Thủ tướng chính phủ công nhận là một trong những Bảo vật quốc gia. Đồng thời, ngôi chùa mang nhiều giá trị to lớn về lịch sử, văn hóa của vùng đất từng một thời mệnh danh là lò vôi lịch sử, đã chứng kiến bao chiến công oai hùng lẫm liệt của cha ông ta ngày trước.

Chùa là nơi gắn liền với lịch sử hào hùng của dân tộc cũng như hệ tư tưởng Phật giáo trong hai thời đại Lý – Trần trước kia. Vào tháng Giêng năm 1356, chùa chính thức được khởi công xây dựng bởi chú Phụ Đạo Nguyễn Ấn. Sau đó, đến năm 1367, Tạ Thúc Ngao – một viên tướng nhà Trần lúc bấy giờ khi đi kinh lý qua đây đã nhờ soạn bài minh khắc trên bia đá.

Nội dung của bài minh đề cập đến công lao của những người xây dựng chùa: người chủ xướng lập chùa Sùng Khánh ngày trước là Nguyễn Ấn, người quản lĩnh vùng đất này. Tiếp đó, vào tháng 8 năm 1707, khi quan Phó tuần phủ đồn Hà Giang là Nguyễn Văn Trân đi ngang qua đây đã vận động người dân quyên góp để cho đúc một quả chuông đồng lớn treo ở chùa.

Trên chuông chùa có khắc một bài minh hàm với ý nghĩa và giá trị nhân văn nhắc nhớ đồng bào dân tộc ta phải đoàn kết, chăm lo lao động sản xuất và lưu tâm giữ vững bờ cõi đất nước. Chùa Sùng Khánh Hà Giang đã trải qua nhiều lần đổ nát, khiến cho tượng Phật và đồ thờ tự trong chùa cũng bị ảnh hưởng ít nhiều. Tuy nhiên, chỉ có một quả chuông đồng và hai tấm bia đá là trường tồn mãi với thời gian.

Ngôi chùa nổi bật với tấm bia đá được dựng vào năm 1367. Tấm bia này được đặt tương xứng trên một tấm lưng rùa đá với phần trán được bao bọc trong băng có hình cánh cung, trông vô cùng độc đáo.

Năm 1989, chùa chính thức được phục dựng lại trên nền chùa cũ. Và đến năm 1993, Chùa Sùng Khánh Hà Giang được xếp hạng di tích lịch sử. Tiếp đó, chùa chính thức được công nhận là Di tích lịch sử cấp Quốc gia, đồng thời trở thành chốn linh thiêng của vùng đất biên viễn năm 1999.

Chùa Sùng Khánh có gì?

Ngôi chùa có diện tích khá khiêm tốn. Tổng diện tích của chùa Sùng Khánh chỉ vỏn vẹn khoảng chừng 26m2. Ngôi chùa được xây dựng trên một vùng đất có địa thế thuận lợi, đắc địa. Xung quanh ngôi chùa có phong cảnh thiên nhiên vô cùng trữ tình với cánh đồng mênh mông cùng dòng suối Thích Bích.

Ngoài ra còn có hai ngọn núi theo thế rồng chầu, hổ phục nằm bên cạnh. Đứng từ vị trí của ngôi chùa, du khách còn được chiêm ngưỡng dòng sông Lô uốn mình quanh co tựa tấm lụa đào mềm mại.

Ngay khi vừa bước vào đến cổng chùa, du khách sẽ bắt gặp ngay khu vực bệ thờ với hình ảnh bức tranh Phật bà Quan Âm được trưng bày trang trọng, tôn nghiêm. Phía bên trái bệ thờ là tấm bia đá có giá trị to lớn, đồng thời cũng là di sản quý mà chùa lưu giữ nhằm ghi nhớ công lao của những người có công xây dựng chùa ngày trước.

Chùa Sùng Khánh Hà Giang là một trong những công trình thờ Phật được xây dựng từ đời Lý Trần trên vùng núi cao. Ngôi chùa sở hữu lối kiến trúc đơn giản hiếm có. Trước kia, ngôi chùa chỉ đơn giản được xây từ gỗ và lợp mái lá. Và sau bao thăng trầm của thời gian, ngôi chùa đã phải chịu cảnh đổ nát do tàn tích lịch sử.

Nhưng đến sau này, chùa Sùng Khánh được trùng tu lại theo dáng hình chữ Nhất. Điểm đặc biệt của ngôi chùa này là nó chỉ có vỏn vẹn một gian chánh điện cao 4.3 m với một cửa chính, hai cửa phụ với phần mái được lợp ngói đỏ và xung quanh là tường gạch bao quanh.

Các cột trong chùa được xây bằng đá sơn vôi trắng và khắc chữ. Đường đi lên chùa chính được lát gạch đỏ. Xung quanh hai bên đường đi có hàng tre nứa làm tăng sự trong lành cho không gian nơi đây.

Bảo vật vô giá quả chuông đồng và bia đá thời Trần

Điểm thu hút của chùa Sùng Khánh là quả chuông đồng và bia đá được xây dựng từ thời Trần bên cạnh bức tượng Phật trang nghiêm. Quả chuông đồng lớn được đúc vào thời Lê được trưng bày trong chùa chính. Đồng thời, đây cũng là bảo vật quốc gia có giá trị và ý nghĩa to lớn.

Chuông đồng có chiều cao gần 1m, chiều rộng khoảng 0,67m, được đúc từ thời Hậu Lê (1705). Trên thân chuông được điêu khắc những hình ảnh ấn tượng, thể hiện sự tài hoa trong kỹ thuật điêu khắc và đúc đồng ngày trước.

Bia đá trong chùa được dựng lên dưới thời Nhà Trần bên trên một mai rùa có bề dày 10,5 cm, ngang 47 cm và cao 90 cm. Ngoài bái minh, bia đá còn được khắc những hoa văn tinh xảo với hình ảnh Phật, hình ảnh rồng chầu, đầu rồng và tòa sen trông vô cùng bắt mắt. Chắc chắn bạn sẽ phải ngỡ ngàng với những hình điêu khắc tại chùa.

Các lễ hội đặc sắc tại chùa Sùng Khánh

Hàng năm, tại chùa Sùng Khánh, bà con dân tộc các vùng lân cận lại cùng nhau nô nức về đây để tổ chức những lễ hội mùa xuân Hà Giang chào đón năm mới và vui xuân. Mọi người đến đây cùng dâng lễ và cầu mong một năm mới bình an, hạnh phúc, sức khỏe dồi dào.

Đặc biệt, cứ vào ngày 15 tháng Giêng âm lịch, chùa Sùng Khánh lại tổ chức Lễ hội Lồng Tồng truyền thống của người Tày. Đây là một nét sinh hoạt văn hóa độc đáo trong phong tục của đồng bào dân tộc Tày, Nùng nơi vùng cao với mong muốn và khát khao về một cuộc sống mới sung túc hơn.

Mở đầu phần lễ, lãnh đạo huyện cùng bà con nhân dân tiến hành lễ dâng hương cảm tạ trời đất, những vị thần đã bảo hộ cho mùa màng bội thu và sự bình yên, sức khỏe của nhân dân. Các lễ vật được dâng lên đều là những sản vật do người dân nơi đây tự tay làm ra như lúa gạo, bánh trái… Tất cả đều thể hiện tấm lòng thành kính với các vị thần.

Sau khi làm lễ, đại diện lãnh đạo xã sẽ xuống đồng để cày những luống cày đầu tiên trong lễ tịch điền để bắt đầu một mùa cày cấy mới. Sau phần lễ sẽ là phần hội với các hoạt động vui chơi như: thi kéo co, đẩy gậy, ném còn, hát giao duyên hay giao hữu bóng chuyền… thu hút đông đảo người dân tham gia.