Thịt lợn treo gác bếp

Món ăn đặc trưng của người Mông ở Hà Giang, được chế biến từ thịt lợn. Xuất phát từ điều kiện kinh tế cũng như giao thương khó khăn, một số đồng bào nơi đây thường chỉ mổ lợn vào dịp tết. Để bảo quản thực phẩm cho cả năm, đặc biệt là dùng cho những ngày có khách quý, người dân vùng cao đã chế biến ra món món thịt lợn treo gác bếp.

Nguyên liệu chính để làm món thịt lợn treo là thịt lợn đen. Đây là giống lợn thích nghi với khí hậu lạnh, khắc nghiệt của vùng núi cao, được người dân chăn thả tự nhiên. Chính vì vậy thịt của giống lợn này rất săn chắc, mỡ dày, giòn và thơm ngậy.

Thịt để làm món này thường là thịt ba chỉ và thịt nạc. Thịt thái miếng rộng khoảng 4cm, dài khoảng 10cm – 15cm, sau đó ướp thịt đã thái với muối hột, thảo quả, gừng, tỏi, ớt, mắc khén, rượu trắng… Ướp thịt một đêm cho ngấm gia vị, sau đó thịt bắt đầu lên men (sẽ có mùi thơm đặc trưng); xiên thịt vào que và treo lên gác bếp. Bếp trên nhà sàn người Mông lúc nào cũng đỏ lửa, với sức nóng của lửa, sẽ tương tác với các loại gia vị cay, thịt sẽ chín dần. Khi chín, thịt nạc chuyển sang màu đỏ, thịt mỡ chuyển dần sang trong suốt. Sau khoảng một tuần, thịt khô hẳn, người Mông dỡ thịt xuống, gói vào lá chuối khô và cất lên gác bếp (công đoạn này có thể bảo quản thịt được cả năm); nếu cất đúng độ thì thịt sẽ không bị khô, không bị bám bồ hóng.

Đến ngày tết hay hoặc khi có khách, chỉ cần lấy thịt xuống chế biến thành các món khác nhau. Trước khi chế biến, ngâm thịt vào nước nóng cho mềm phần da đã khô, phần nạc và mỡ; sau đó rửa sạch, thái thành từng miếng thật mỏng, xào với gừng, rau cải, lá chanh, lá tỏi tươi nhưng ngon nhất vẫn là xào với rau rừng. Nếu để uống rượu, lấy một miếng thịt nạc rửa sạch rồi nướng sơ qua trên than củi, dùng chày nhỏ đập nhẹ, xé thịt thành từng thớ dài rồi thưởng thức. Các món ăn với thịt lợn treo gác bếp cho cảm giác rất lạ: mùi thơm của các gia vị thấm vào trong miếng thịt, sự mềm ngậy của thịt mỡ hoà quyện cùng các gia vị quen thuộc, thịt nạc dai và da lợn giòn.

Món thịt lợn treo gác bếp có hương vị đặc biệt, một chút cay nồng của mắc khén, mùi ngai ngái của khói bếp hòa quyện trong từng thớ thịt. Hương vị thơm ngon, có độ giòn đặc trưng của bì lợn, vị ngọt đậm của thịt nạc và vị đậm đà của gia vị khiến cho miếng thịt có vị ngọt, bùi, hấp dẫn.

Hiện nay, thịt treo gác bếp không chỉ là món ăn quen thuộc của người Mông ở Hà Giang, còn là đặc sản được ưa thích ở nhiều vùng miền khác nhau. Đến với Hà Giang, món thịt lợn treo gác bếp luôn là sản phẩm mà mỗi du khách đều muốn được thưởng thức và mua về làm quà.